Wanneer rekenen we af met ons Calimero-complex?

Gehoord worden als verpleegkundige, ik geef het je te doen. Of het nu het publieke debat betreft of je eigen zorgorganisatie. Toch is het wel degelijk mogelijk. Maar dan moeten wij wel af van het Calimero-complex binnen onze beroepsgroep. Anders komen we er nooit.

Binnen zorgorganisaties vervullen verpleegkundigen en verzorgenden een essentiële rol. Toch worden we nauwelijks gehoord als het gaat om visie en beleid. Wij zijn bij uitstek de beroepsgroep óver wie gesproken wordt en niet met. Dit houden wij zelf in stand. We laten over ons heen lopen en spreken onszelf nauwelijks uit over de organisatie van zorg. Niet alleen binnen onze eigen zorgorganisaties, maar ook in het publieke debat. Verpleegkundigen en verzorgenden worden daar zelden gevraagd als expert op hun eigen vakgebied. Aan talkshowtafels zitten voornamelijk artsen om vraagstukken omtrent verpleegkundigen en verzorgenden te duiden.

Op vrijdag 24 december 2021 stond in de Volkskrant een reportage over het wetenschapsjaar 2021 aan de hand van 21 foto’s. Daar kon natuurlijk een verpleegkundige aan het bed niet ontbreken. Een spectaculaire foto van een IC-verpleegkundige in bescherming met daarnaast negen pompen. Ik citeer: ’De fotograaf heeft de verpleegkundige uitgelicht, symbolisch voor de cruciale plek die zij, met haar collega’s, al bijna twee jaar inneemt.’ Je zou verwachten dat de uitleg bij deze foto door deze verpleegkundige gegeven wordt. Niet is minder waar. De Volkskrant heeft intensivist Meta van der Woude gevraagd om uitleg te geven bij deze foto. Onacceptabel!

Neem jij mijn stoel maar

Ook de bewondering die ontstond na afloop van de zogenaamd galante wisseling van stoel ('Neem jij mijn stoel maar') van Diederik Gommers en Rowan Marijnissen bij het programma Op1 stuitte me tegen de borst. Als er iemand in staat is om het tekort aan personeel op de IC te duiden, is het Rowan Marijnissen wel. Haar expertise beperkt zich niet louter tot de problematiek rondom de IC’s, ook spreekt zij zich over de coronaproblematiek in de wijk en verpleeghuizen. Niet voor niets stond zij eind 2020 op de cover van het Elsevier-weekblad toen dat IC-professionals uitriep tot Nederlander van het jaar. Dat deze wisseling van stoel nodig was, interpreteer ik als een diskwalificatie en allerminst als een bewonderingswaardige geste.

Schrijnend, maar dit is de realiteit. We kunnen de schuld hiervan buiten onszelf leggen, maar dat is te makkelijk. De Calimero-gedachte: 'zij zijn groot en ik is klein en dat is niet eerlijk' gaat ons niet verder helpen.  Het wordt tijd om de hand in eigen boezem te steken. Er zijn naast Rowan namelijk meer verpleegkundigen die zich wél uitspreken en ook daadwerkelijk gehoord worden. Kijk naar Jan Hoefnagel, de ambulanceverpleegkundige die het onacceptabele geweld tegen ambulancepersoneel hoog op de agenda van politiek en media zette.

Verbaas me over de cultuur

Als beginnend verpleegkundige verbaas ik me vooral over de cultuur binnen onze sector. Ik zag collega’s, bij wie het water al aan de lippen stond, toch instemmen met het werken van extra diensten met het resultaat dat zij langdurig uitvielen. Veel collega’s voelen zich niet juist behandeld. De werkdruk is torenhoog, de lonen blijven achter en de secundaire arbeidsvoorwaarden zijn slecht. De combinatie van grote onvrede maar toch een gelaten houding vind ik opmerkelijk. Als ik uitspreek dat dit absoluut onacceptabel is en er iets moet veranderen hoor ik: 'alles went, veranderen gaat het toch niet'. Dat weiger ik te accepteren, dus schreef ik mijn onvrede van me af in een opiniestuk in de Volkskrant. Ik werd overspoeld met reacties, louter herkenning en beaming van de schandelijke situatie. Ik begrijp niet dat zo velen het met mij eens zijn maar zo weinig zich uitspreken.

Het wordt tijd dat wij onszelf en ons vak serieus nemen, overtuigd raken van de hoge mate van professionaliteit en expertise die we meebrengen en ons gevraagd en ongevraagd gaan uitspreken over kwesties die onze beroepsgroep aangaan. Over de beleidsbepalingen die ons werk beïnvloeden, de manier waarop wij zorg leveren, arbeidsvoorwaarden, werkdruk en personeelstekorten. Gooi het Calimero-complex overboord, wees overtuigd van je kwaliteiten en de relevantie van je bijdrage. Stop met het aannemen van een afwachtende houding tegenover zorgmanagers, artsen en beleidsmakers. Neem deel aan het publieke debat en schuw scherpe discussies niet.

Er is genoeg voor te vechten want we hebben het mooiste vak dat er bestaat. Maar om serieus genomen te worden, moeten we eerst onszelf serieus nemen. Hoe sneller we daar mee beginnen hoe beter.

Jorn Albers, verpleegkundige in opleiding en werkzaam in de GGZ